Niet alleen leidde de uitvinding van de klepduiker tot internationale faam in de waterbouw industrie, ook het vervolg van de praktijken van de grafelijke roofridders leidde rechtlijnig via legaal tolheffing en stapelrecht naadloos tot de overslag en allerlei commerciële en industriële bedrijvigheid, waaronder scheepsbouw, die uitliepen in de alles beheersend wereldwijde handel via één van de grootste internationale havens ter wereld; Rotterdam-Europoort.
Zo voortbouwend op de karakteristieke potentie van het zoetwaterdeel van het estuarium verdwenen de natuurlijke contouren ervan onder asfalt en beton of hoog omdijkte diep ontwaterde akkers en tuinbouwkassen die, zich uitbreiden tot  buiten het oorspronkelijke gebied, tot aan zee en in het klei op veengebied.

Die expansie had zich reeds ingezet voor de hergeboorte, na  de Sint-Elizabethsvloeden, van een meer natuurlijke zoetwater-estuarium natuur; de  Biesbosch. Die laatste kwam ook weer meer en meer onder invloed van het technologische kunnen. Na eeuwen van een duurzaam te noemen ontwikkeling in harmonie met de estuarium-natuur, sloeg rond de eeuwwisseling van de 19de naar de 20 ^ste eeuw, de begeerte toe. Men vergat dat een estuarium niet volledig getemd kan worden. Men bouwde dijken nog dichter bij de rivier en hoger dan waar de Dijkgraaf van Tiel reeds vijf eeuwen geleden (Zie Van Rechteren Altena, 1950) al voor waarschuwde.
 

Het getij laat zijn grillige sporen na. Copyright Jacques van der Neut

Enkele recente generaties boeren is daar nu de dupe van geworden. In de twintigste eeuw zijn miljoenen geïnvesteerd in landbouwkundige verbeteringen, legale en illegale bekading- en bedijkingwedlopen, zelfs een hypermoderne, miljoenen verslindende omdijking annex ruilverkaveling, die ongeoorloofde verwachtingen wekten van een veilige toekomst, alsof een estuarium slechts een stuk van een droog-gelegd meer is waar je na wat slim aangelegd pomp- en kavelwerk, naar believen kan maken wat je maar wilt. Met schade en schande is  eindelijk erkend dat een estuarium een niet geheel te temmen wilde creatuur is, kind van een wilde onbetrouwbare zee en een uiteindelijk niet echt volledig te temmen rivier.

Het was een belevenis te zien hoe een charmante  jonge vrouw met loshangend blonde haren, als staatssecretaris van het Ministerie van Waterstaat, de woorden van de dijkgraaf van Tiel, na vijf eeuwen, weer in de mond durfde te nemen: Ruimte voor de rivier gaat voor.
Helaas moeten de nog geen halve eeuw geleden voor miljoenen, te zeer tegen de aard van het estuarium aangelegde nieuwe dijken, weer geslecht en boeren en boerinnen, uiteraard tegen geldige vergoedingen, maar niettemin, het land dat zij van  vader op zoon en moeder op dochter hebben verzorgd en waar ze zo gehecht aan zijn geraakt, terug geven aan de estuarium natuur of ander landgebruik dat daar minder strijdig mee is.

Volgende keer het laatste deel in deze serie.