|
De Tielse kroniek
(Een tijdsbeeld in schrift)
 Henk van de Graaf
De kroniek
In
de stad Tiel ligt een document, een oude kroniek uit de 15de
en 16de
eeuw. De Tielse kroniek. Na de vertaling in 1978 vanuit het
Latijns naar het moderne Nederlands kan iedereen kennis
nemen van de inhoud van dit unieke document. Beschrijvingen
uit eerste hand van stormvloeden, epidemieën,
(stads)branden, dijkdoorbraken en andere zaken maken dat de
kroniek soms leest als een spannend boek.
Hoewel veel van de
gebeurtenissen gesitueerd zijn in de omgeving van de dorpen Tiel en IJzendoorn aan de rivier de Waal, moeten de bewoners
van de dorpen rond De Biesbosch regelmatig hetzelfde hebben
doorstaan.
In een zestal artikelen zullen we aan de hand van de
kroniek trachten u een beeld te geven van de strijd tegen de
elementen die de 16de eeuwse 'riviermensen' bijna dagelijks
bezig hield.
De Tielse
kroniek
Een
geschiedenis van de lage landen van de volksverhuizingen tot
het midden van de vijftiende eeuw met een vervolg over de
jaren 1552 - 1566.
Deel
1: hoe het begon
Wat heeft De Biesbosch te maken met de stad Tiel?
Behalve dat de stad stroomopwaarts ervan ligt en het water
van de Waal voor een deel door De Biesbosch stroomt niet
zoveel zou je zeggen. Goed, vroeger werd er handel gedreven in
griendhout, biezen en rietproducten en Tielenaren hadden er
percelen grond en visrechten in bezit maar verder had De
Biesbosch weinig met Tiel.
In 1975 kwam daar verandering in. Twee studenten van de
Katholieke universiteit Nijmengen besluiten een deel van de
'Chronicon Tielense' te vertalen. Een oude kroniek uit de
15de en 16de eeuw. Hiermee wekken ze de belangstelling van de
gemeente Tiel die in 1978 aan de twee, inmiddels
afgestudeerde studenten een financiële bijdrage levert voor
de vertaling van de kroniek. Aangevuld met twee historici
kan de enorme klus beginnen.
Door de transcriptie van dit unieke document uit het Latijn
naar het moderne Nederlands kan ineens iedereen de materie
tot zich nemen en een kijkje nemen in het leven van de
bewoners van het rivierengebied tijdens de Middeleeuwen.
In het bijzonder vertelt de kroniek over de vele
overstromingen
die het gebied van tijd tot tijd teisteren. Eén van de
beschreven overstromingen is de St. Elisabethsvloed; de
stormvloed van 1421 die uiteindelijk De Biesbosch zou doen
ontstaan en hierdoor ligt er ineens een link tussen de stad Tiel en De Biesbosch.
De Tielse kroniek bestaat grofweg uit een, in de zestiende
eeuw tot stand gekomen bundeling van drie op zichzelf
staande teksten; een vijftiende - eeuwse wereldkroniek, een
opsomming van Tielse wetenswaardigheden uit de periode 1552
- 1566, een 16de eeuwse continuatie en een topografische
beschrijving van het Heilige Land.
Het zijn echter de geschriften
met Tielse wetenswaardigheden waar onze bijzondere interesse
naar uitgaat.
Beschrijvingen uit de eerste hand van stormvloeden, ziektes,
(stads)branden, dijkdoorbraken en andere direct of indirect
met de bewoners van De Lage Landen gerelateerde zaken. Met
een selectie van de beschrijvingen uit de kroniek willen we
een beeld schetsen van deze vroege rivierbewoners en hun
strijd tegen de elementen, maar voor we dat doen duiken we
eerst in de historie van dit bijzondere document, De
Chronicon Tielense.
Wordt vervolgd.
Tekst: Henk van de Graaf
Bronnen: De Tielse kroniek, Jan Kuys, Leontien de Leeuw,
Valentijn Paquay en Remi van Schaik, Uitgeverij Verloren,
1983.
Afbeeldingen: Copyright
Atlas van Stolk
|
