De
stroomrug
Henk
van de Graaf
Duizenden jaren geleden verlegde de rivier de
Beneden Merwede ter hoogte van Papendrecht zijn loop en zette een beetje zand
af, niet veel, slechts een rugje langs de stroom.
Het zou er bij hoge waterstanden voortaan droog blijven en moet
destijds een heuvel hebben geleken in het verder
vlakke land.
Het moet een plek zijn geweest waar mens en dier
zich even veilig waande in het woeste landschap van
water, wind en moeras. Veilig voor wat het waard
was, dat moeten die eerste bewoners ook toen al
hebben geweten.
Voor de argeloze voorbijganger is het rugje
tegenwoordig een nietszeggend bultje, een afgeplat
heuveltje, een stuk weiland met af en toe een
grazend paard of pony.
Niet meer dan een kaveltje, ingeklemd tussen dijk en
bebouwing, over het hoofd gezien door
gemeenteambtenaren en
projectontwikkelaars.
Maar het is meer dan zomaar een vergeten stukje
grond.
Hier, wonderschoon in zijn eenvoud en slechts door
een enkeling gezien en begrepen, kun je een ver
verleden nog in zijn pure vorm zien liggen. Een plek
waarop je terug in de tijd kan reizen.
Staande op het hoogste punt van het stroomrugje
sluit ik mijn ogen en tracht alles wat ik om me heen
zag te vergeten.
De hoge dijk voor me, de lange stoep er naar toe, de
huizen, flats, lantaarnpalen, bomen, asfalt, stenen
en beton en projecteer een andere plek om me heen;
een zandrugje gelegen aan de Nieuwe Merwede, recent
door de rivier afgezet en beetje bij beetje
opgehoogd tijdens hoge waterstanden.
De plek die me onlangs naar adem deed happen toen ik
het langzaam betrad na een lange tocht door een
verlaten polder op het eiland van Dordrecht.
Een paradijselijk zandstrandje waar, als je de
wilgen in palmen zou veranderen, je jezelf aan een
idyllisch strand aan de Stille Zuidzee waant. Een
strandje waarvan ik weet dat het ooit, heel lang
geleden ook rond dit kleine heuveltje in Papendrecht
moet hebben gelegen.
Met
gesloten ogen, staande op dit minieme bultje besef ik dat hier
iets ligt wat nooit meer weg mag.
Van deze unieke plek, gespaard gebleven van schop en
heipaal moet alles en iedereen afblijven. Niet
alleen omdat je erop terug in de tijd kunt reizen maar
omdat het een plek is met een ziel. Een ziel die
over duizenden eeuwen heen nog in alle
‘riviermensen’ onder ons voortleeft.
Papendrecht, 2005
Het
relict ligt in Papendrecht aan de oostzijde van de
Edelweislaan, daar waar je de stoep (langs het
Weense plein en wat volkstuintjes) opgaat en die
aansluit op de oude dijk (kraaihoek). Het heeft een
beschermde status.
De foto is gemaakt aan de rivier de Nieuwe Merwede
ter hoogte van het Zuidplaatje.
